App Filter บน Google Play - ทำไมบางเครื่องถึงลงแอปบางตัวไม่ได้นะ?

เป็นอีกหนึ่งเรื่องที่เจอกันได้บ่อยๆ ในเวลาที่นักพัฒนาเอาแอปขึ้น Google Play แล้วลองใช้เครื่องตัวเองลงแอปดู แล้วพบว่ามีปัญหาเครื่องที่ใช้นั้นไม่รองรับกับแอปซะงั้น (Incompatible) ทั้งๆที่ตอนนั่งเขียนโค้ดก็ยังลงได้อยู่เลย

ซึ่งบทความนี้เจ้าของบล็อกจึงจะมาเล่าถึง App Filter บน Google Play ที่เป็นสาเหตุที่ทำให้อุปกรณ์แอนดรอยด์ไม่สามารถดาวน์โหลดแอปบางตัว

รู้จักกับการ Filter บน Google Play กันก่อน

โดยปกติบน Google Play นั้นจะมีการเลือกแสดงเฉพาะแอปที่เครื่องนั้นๆรองรับ (เพราะไม่จำเป็นต้องแสดงแอปที่ไม่รองรับ) และถ้าเปิดดูบนคอมก็จะเห็นได้ทั้งหมด

ซึ่งแอปที่จะแสดงผลบน Google Play จะถูก Filter ด้วยเงื่อนไขต่างๆที่นักพัฒนาควรรู้ มีอยู่ทั้งหมด 4-5 เงื่อนไขด้วยกัน

สถานะบน Google Play (Publishing Status)

บน Google Play สามารถเลือกได้ว่าจะ Publish หรือ Unpublish แอปของเรา ซึ่งปกติแล้วจะ Publish เพื่อให้ผู้ใช้สามารถเข้ามาดาวน์โหลดและติดตั้งได้ แต่ในบางครั้งอาจจะมีปัญหาบางอย่างจนต้องหยุดไม่ให้ดาวน์โหลด นั่นก็คือ Unpublish นั่นเอง

แต่การ Unpublish ไม่ได้หมายความว่าจะหยุดไม่ให้ผู้ใช้ดาวน์โหลดได้ 100% นะ เพราะถ้าผู้ใช้คนไหนเคยลงแอปมาก่อน ก็จะยังเข้ามาดาวน์โหลดได้อยู่ดี (แต่ต้องเข้าผ่าน URL ตรง ค้นหาจาก Google Play ไม่ได้) ในขณะที่ผู้ใช้ที่ยังไม่เคยติดตั้งแอปมาก่อนก็จะไม่สามารถเข้าไปดาวน์โหลดได้ (ถึงแม้ว่าจะเข้าผ่าน URL ก็ตาม)

หรือพูดอีกนัยนึงก็คือ นักพัฒนาไม่สามารถนำแอปออกไปจาก Google Play แบบถาวรได้เลย ทำได้แค่ซ่อนไว้ไม่ให้ผู้ใช้ใหม่ๆเข้ามาดาวน์โหลด

เว้นแต่ว่าแอปจะโดนแบน...อันนั้นได้ออกจาก Google Play ชัวร์ๆจ้า

ประเทศ

อันนี้น่าจะรู้กันอยู่แล้วเนอะว่านักพัฒนาสามารถกำหนดได้ว่าจะให้ดาวน์โหลดได้เฉพาะประเทศไหนบ้าง ซึ่งเจอได้บ่อยมากกับแอปเกมจากญี่ปุ่นที่มักจะเปิดให้ดาวน์โหลดได้เฉพาะที่ญี่ปุ่นเท่านั้น

และ Google Play จะอ้างอิงตามประเทศใน Google Account ของผู้ใช้ อย่างกรณีของเจ้าของบล็อกมีเหตุสุดวิสัยเล็กน้อยจึงทำให้ Google Account ของเจ้าของบล็อกกลายเป็น US แบบเปลี่ยนกลับไม่ได้ ทำให้เจ้าของบล็อกดาวน์โหลดแอปที่กำหนดเฉพาะประเทศไทยไม่ได้เช่นกัน ถึงแม้ว่าจะอยู่ที่ประเทศไทย ใช้ WiFi หรือเนตมือถือของไทยก็ตาม

ดังนั้นถ้าเป็นไปได้ก็พยายามทำให้แอปมัน Global หน่อย (ขอร้องล่ะ) คิดซะว่าเพื่อคนจากต่างประเทศมาที่ประเทศไทยแล้วโหลดแอปเพื่อใช้ในไทยไม่ได้ละกันนะ

CPU Architecture (สำหรับ NDK)

บางแอปนั้นอาจจะมีการใช้ NDK ในการพัฒนา ซึ่งมันก็จะมี Native Library ที่เฉพาะเจาะจงสำหรับ CPU Architecture แต่ละประเภทครับ ไม่ว่าจะเป็น ARM, MIPS หรือ x86 ถ้าบางแอปไม่ได้ทำมาครอบคลุม ก็อาจจะทำให้เครื่องบางเครื่องที่ใช้ CPU ต่างออกไปไม่สามารถติดตั้งแอปตัวนั้นได้ครับ

App Manifest Element

นักพัฒนาสามารถกำหนดได้ว่าอุปกรณ์แบบไหนที่จะสามารถดาวน์โหลดได้ โดยกำหนดลงไปใน Android Manefest แล้ว Google Play จะไปดึงข้อมูลตรงนั้นมา Filter เครื่องที่รองรับให้เอง ไม่ว่าจะเป็นขนาดเครื่อง, Hardware ที่มีในเครื่อง หรือเวอร์ชันแอนดรอยด์ที่รองรับ

Excluded Manually

ถึงแม้ว่าจะมีบางเครื่องที่รองรับเงื่อนไขข้างบนทั้งหมดนี้ แต่นักพัฒนาก็สามารถเลือกได้ว่าจะมีเครื่องไหนที่ไม่อยากให้ดาวนโหลดได้ เพราะบางแอปก็อาจจะรองรับกับอุปกรณ์แอนดรอยด์บางรุ่นเท่านั้น

โดยสามารถเข้าไปเลือก Exclude ได้ใน Device Catalog ของแอปนั้นๆบน Google Play Console

โดยปกติแล้วมักจะ Default เป็น Include (Supported) อยู่แล้ว แต่ถ้าจะ Exclude ด้วยเหตุผลอะไรก็ขึ้นอยู่กับนักพัฒนาของแต่ละแอปนะ

Manifest Element ที่มีผลกับการ Filter บน Google Play

supports-screens

สำหรับกำหนดค่าเกี่ยวกับหน้าจอของอุปกรณ์แอนดรอยด์ที่ต้องการรองรับ ไม่ว่าจะเป็น Size หรือ Density ก็ตาม หรือจะกำหนดเป็นหน่วย DP ก็ได้ สามารถดู Attribute แต่ละตัวได้ที่ supports-screens [Android Developers]

ในกรณีที่รองรับกับหน้าจอทุกขนาด ก็ไม่ต้องกำหนดอะไรเลย

uses-configuration

สำหรับกำหนดเกี่ยวกับพวกคีย์บอร์ดหรือ Navigation Key ของตัวเครื่อง ซึ่งไม่ค่อยได้ใช้แล้วล่ะ สามารถดู Attribute แต่ละตัวได้ที่ uses-configuration [Android Developers]

ที่จะได้ใช้ก็คงจะมี Hardware Keyboard กับ Touchscreen Required สำหรับบางแอป

uses-feature

สำหรับกำหนดเกี่ยวกับ Feature ต่างๆที่เครื่องรองรับ เป็น Element ที่ใช้บ่อยที่สุด และเป็นต้นเหตุที่ทำให้เจอปัญหาเครื่องบางเครื่องติดตั้งบางแอปจาก Google Play ไม่ได้ สามารถดู Attribute แต่ละตัวได้ที่ uses-feature [Android Developers]

เดี๋ยวเขียนรายละเอียดเกี่ยวกับ Element นี้ให้ในช่วงท้ายๆบทความนะ

uses-library

สำหรับกำหนด Shared Library ที่ต้องการในแอปตัวนั้นๆ ถ้านึกไม่ออกก็ลองนึกถึง Play Services Library น่ะแหละครับ ที่เค้าทำมาให้แอปไหนๆก็ได้สามารถใช้ฟีเจอร์บางอย่างของ Play Services ได้ โดยบังคับว่าเครื่องนั้นๆจะต้องลง Play Services ไว้ในเครื่องด้วย นั่นล่ะครับ Shared Library สามารถดู Attribute แต่ละตัวได้ที่ uses-library [Android Developers]

แต่ปกติจะไม่ค่อยได้ใช้ Element ตัวนี้เลย เพราะว่า Shared Library มีให้ใช้งานน้อยมาก หลักๆก็จะมีแค่ Play Services เป็นหลัก และถ้าเครื่องที่ไม่ได้ติดตั้ง Play Services ไว้ในเครื่อง ตัว Library ก็จะแจ้งให้ผู้ใช้ไปดาวน์โหลดมาลงก่อนอยู่แล้ว

uses-permission

สำหรับกำหนด Permission ในแอปตัวนั้นๆ อันนี้น่าจะรู้จักกันอยู่แล้ว เพราะว่าบางอย่างในเครื่อง ถ้าจะเรียกใช้งานก็ต้องประกาศขอ Permission ไว้ใน Android Manefest อยู่แล้ว สามารถดูรายละเอียดของ Attibute แต่ละตัวได้ที่ uses-permission [Android Developers]

uses-permission-sdk-23

จะเหมือนกับ <uses-permission> แต่สมมติว่าแอปตัวไหนต้องการ Permission บางตัวสำหรับ API 23 ขึ้นไปเท่านั้น (ไม่ต้องการสำหรับ API 22 หรือต่ำกว่านั้น) ก็ให้ประกาศผ่าน Element ตัวนี้แทน ส่วนรูปแบบของ Attribute ก็เหมือนกับ <uses-permission> เป๊ะๆ uses-permission-sdk-23 [Android Developers]

uses-sdk

เป็น Element อีกตัวที่ไม่มีนักพัฒนาคนไหนไม่รู้จักเนอะ เพราะมันมีไว้กำหนดเวอร์ชันที่รองรับสำหรับแอปนั้นๆ ซึ่งภายหลังถูกกำหนดผ่าน build.gradle ไปแล้ว แล้วเดี๋ยว Gradle ก็จะเอามากำหนดเป็น Element ตัวนี้ใน Android Manifest ให้เองนั่นแหละ

สำหรับ Attribute ของแต่ละตัวสามารถดูได้ที่ uses-sdk [Android Developers]

นอกจากนี้ยังมี Element อีก 2 ตัวคือ <compatible-screens> กับ <supports-gl-texture> ที่ไม่ค่อยได้ใช้งาน และเป็นการใช้งานเฉพาะทางมากเกินไป อย่างเช่น <compatible-screen> ทางทีมแอนดรอยด์ก็แนะนำมาว่าอย่าใช้ เพราะมันจะเป็นทำให้อุปกรณ์ที่รองรับมีเหลือน้อย (ซึ่งในความเป็นจริงนักพัฒนาควรทำแอปที่รองรับกับเครื่องได้หลากหลายขนาด) <supports-gl-texture> มีไว้กำหนด Compression Format ใน OpenGL เพื่อให้ใช้งานได้เฉพาะเครื่องที่รองรับเท่านั้น ซึ่งไม่ค่อยได้ใช้ซักเท่าไร

อุปกรณ์แอนดรอยด์บางรุ่นดันไม่รองรับ จะทำยังไงให้ติดตั้งจาก Google Play ได้?

ถือว่าเป็น Key ของบทความนี้เลยก็ว่าได้ เพราะเจ้าของบล็อกเชื่อว่ามีนักพัฒนาหลายๆคนได้ส่งแอปขึ้น Google Play ไป แล้วแบบว่า "เฮ้ย ทำไมเครื่องเรามันติดตั้งแอปไม่ได้?"

ซึ่งเจ้าของบล็อกคิดว่าการเป็นนักพัฒนาแอนดรอยด์แล้วเจอปัญหานี้ซักครั้งมันก็ดีนะ เพราะถ้ายังไม่เคยเจอก็จะไม่รู้ว่าอาจจะมีอีกหลายๆเครื่องที่ติดตั้งแอปไม่ได้ ทำให้เราตระหนักเรื่องนี้ทุกครั้งเวลาที่ส่งแอปขึ้น Google Play

แต่ถ้าพึ่งเจอเป็นครั้งแรกล่ะ? จะทำยังไงดี?

ก่อนอื่นให้ตรวจสอบเงื่อนไขพื้นฐานของ Filter ก่อนว่ารองรับจริงๆ และไม่ได้ไป Excluded Manually ไว้ ถ้า Exclude ไว้ก็เช็คให้ดีก่อนว่ามีปัญหาอะไรหรือป่าวถึงไป Exclude ไว้

และนอกจากถึงถ้าอุปกรณ์แอนดรอยด์นั้นๆไม่รองรับก็จะขึ้นบอกว่า Not opted in หรือ Unsupported ซึ่งเมื่อกดเข้าไปดูรายละเอียดข้างในอุปกรณ์นั้นๆก็จะมีบอกคร่าวๆว่าทำไมถึงไม่รองรับ

Not opted in จะหมายถึงแอปของเราไม่รองรับ Form Factor นั้นๆ

ส่วน Unsupported ก็จะหมายถึงไม่รองรับตามที่เรากำหนดไว้ใน Android Manifest ของแอป โดยเช็คได้ด้วยการเข้าไปดูที่รายละเอียดของ APK/AAB ของแอปที่ Publish ไว้ล่าสุดที่อยู่ใน App Release นั่นเอง

เมื่อเข้าไปดูรายละเอียดของแอปตัวล่าสุดก็จะมีข้อมูลคร่าวๆของแอปนั้นๆ และสามารถดูได้ว่ามีการกำหนดค่าอะไรไว้ที่อาจจะทำให้แอปไม่รองรับกับบางเครื่องด้วยนะ

โดยเจ้าของบล็อกแนะนำให้ตรวจสอบตามลำดับดังนี้

• API Levels ว่าเวอร์ชันขั้นต่ำไว้เท่าไร เครื่องที่ดาวน์โหลดไม่ได้เป็นเวอร์ชันที่ต่ำกว่าหรือไม่
• Screen Layouts โดยปกติแล้วจะรองรับทุกขนาดหน้าจอ เว้นแต่ว่ามีการกำหนดไว้ใน Android Manifest
• Features ต้นเหตุส่วนใหญ่จะอยู่ที่ตรงจุดนี้ โดยมีรายละเอียดเยอะมาก ดังนั้นเขียนแยกออกมาให้อ่านต่อข้างล่างแทน
• Required Permissions ถ้าเป็น Permission พื้นฐานของ Android อยู่แล้วก็ไม่มีปัญหาอะไร (เช่น Internet เป็นต้น)
• OpenGL ES Version สำหรับแอปที่มีการเรียกใช้งาน OpenGL ES ต้องดูด้วยว่ากำลังใช้เวอร์ชันอะไรอยู่ และเครื่องที่ทดสอบรองรับหรือไม่ (บางทีกำหนดเป็นเวอร์ชันสูงเกินไป แต่โค้ดเป็นของเวอร์ชันที่ต่ำกว่าก็มี)
• OpenGL Textures อันนี้น่าจะเฉพาะทางเกินไปละ ถ้าไม่ได้ใช้ OpenGL ระดับลึกมากๆก็ไม่ต้องสนใจ

ส่วนใหญ่ที่เครื่องไม่รองรับ เพราะว่า Features นั่นเอง

ทั้งนี้เพราะว่าข้อมูลส่วนนี้จะไม่แสดงให้นักพัฒนาเห็นในตอนเขียนโค้ดเลย ไม่มีแสดงใน Android Manifest ว่าแอปตัวนั้นจะต้องใช้ Feature อะไรบ้าง และส่วนใหญ่ก็จะไม่รู้ว่าเครื่องที่ใช้นั้นรองรับ Feature ไหนด้วยเช่นกัน

ถ้าดูภาพตัวอย่างก่อนหน้าจะเห็นว่าแอปตัวอย่างต้องการอยู่ 2 Feature คือ android.hardware.faketouch และ android.hardware.wifi

ซึ่งสิ่งที่นักพัฒนาควรจะรู้ก็คือ

• ควรรู้ว่าแอปของผู้ที่หลงเข้ามาอ่าน Required Feature ตัวไหน
• ควรรู้ว่าเครื่องที่มีปัญหานั้น Supported Feature ตัวไหนบ้าง

สำหรับ Required Feature ของแอปสามารถดูได้ในช่อง Features นั่นแหละ ซึ่งจะสัมพันธ์กับ Permission ที่เรียกใช้งานดังนี้

BLUETOOTH

• android.hardware.bluetooth

BLUETOOTH_ADMIN

• android.hardware.bluetooth

CAMERA

• android.hardware.camera
• android.hardware.camera.autofocus

ACCESS_MOCK_LOCATION

• android.hardware.location

ACCESS_LOCATION_EXTRA_COMMANDS

• android.hardware.location

INSTALL_LOCATION_PROVIDER

• android.hardware.location

ACCESS_COARSE_LOCATION

• android.hardware.location
• android.hardware.location.network

ACCESS_FINE_LOCATION

• android.hardware.location
• android.hardware.location.gps